Książka zawiera nowe ujęcie argumentacji prawniczej. Podejście opiera się na przekonaniu, iż w sytuacji występowania pluralizmu prawnego oraz moralnego argumentacja ta powinna odwoływać się do rozumu publicznego w ujęciu zaproponowanym przez Johna Rawlsa oraz do metody refleksyjnej równowagi tegoż samego autora. Nadto, rozum publiczny może stanowić podstawę nowe ujęcia argumentacji prawniczej tylko wtedy, gdy władza publiczna respektuje zasady państwa prawa. Te dwa założenia wyznaczają wszelkie ramy dyskusji o argumentacji z rozumu publicznego. Szczególną uwagę, poświęcono doniosłości idei rozumu publicznego dla procesu kontroli konstytucyjności prawa i wykładni konstytucji. Jak się argumentuje, niedozwolone motywacje jakimi kieruje się prawodawca sprawiają, że prawo przezeń stanowione, obarczone jest wadą niekonstytucyjności. Książka podejmuje również doniosłe pytania o to, co cechuje dobrego sędziego, w jaki sposób podejmuje decyzje, jak przebiega ten proces i na ile te decyzje są „racjonalne”. W książce, z perspektywy psychologii poznawczej, na podstawie wyników badań własnych, wykazano, że podejmowanie decyzji przez sędziów nie wymaga od nich jakichś szczególnych kompetencji moralnych. W książce nie podważa się zaufania do sędziów i ich decyzji, wskazuje się tylko na ograniczenia związane z racjonalnością myślenia oraz na błędy, jakie mogą popełniać, tak samo jak reszta z nas.

Wykaz ważniejszych skrótów

Wprowadzenie

CZĘŚĆ I

Rozdział 1. Test proporcjonalności (Marek Smolak)

1.1. Wprowadzenie

1.2. Doktryna proporcjonalności

1.3. Analiza proporcjonalności

Rozdział 2. Krytyka analizy proporcjonalności (Marek Smolak)

2.1. Wprowadzenie

2.2. Niewspółmierność ważonych praw i interesów

2.3. Niejasność kryteriów usuwania kolizji zasad

2.4. Naruszanie praw fundamentalnych

2.5. Ukryte założenia filozofii politycznej

Rozdział 3. Analiza proporcjonalności w orzecznictwie Sądu Konstytucyjnego Republiki Południowej Afryki (Marek Smolak)

3.1. Wprowadzenie

3.2. Analiza proporcjonalności a Konstytucja RPA

3.3. Test rozumności

3.4. Krytyka testu rozumności

3.5. Inne metody rozstrzygania konfliktu dóbr i interesów

3.6. Test rozumności a wartość ubuntu

Rozdział 4. Analiza proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w Polsce (Marek Smolak)

4.1. Wprowadzenie

4.2. Analiza proporcjonalności a Konstytucja RP

4.3. Test proporcjonalności

4.4. Analiza proporcjonalności a samopowstrzymywanie moralne sędziów

Rozdział 5. Analiza proporcjonalności, rządy prawa a kultura uzasadniania

(Marek Smolak)

5.1. Wprowadzenie

5.2. Kultura uzasadniania

5.3. Analiza proporcjonalności a kultura uzasadniania

5.4. Uzasadnianie sądowe, rządy prawa a kultura uzasadniania

CZĘŚĆ II

Rozdział 6. Rozum publiczny i konstytucjonalizm (Wojciech Sadurski)

6.1. Wprowadzenie

6.2. Rozum publiczny i liberalna legitymizacja

6.3. Krytyki rozumu publicznego i ich odparcie

6.4. Rozum publiczny i prawo konstytucyjne

6.5. Rozum publiczny i demokracja

Rozdział 7. Idea rozumu publicznego w ujęciu Johna Rawlsa (Marek Smolak)

7.1. Wprowadzenie

7.2. Rozum publiczny jako podstawa legitymacji sprawowania władzy publicznej

7.3. Rozum publiczny a rozległe doktryny religijne, filozoficzne i moralne

7.4. Czy rozum publiczny podważa zasadę szacunku dla rozumnego pluralizmu

moralnego?

7.5. Rozum publiczny w ujęciu Wojciecha Ciszewskiego

Rozdział 8. O pojmowaniu argumentacji z rozumu publicznego (Marek Smolak)

8.1. Wprowadzenie

8.2. Rozum publiczny a argumentacja prawnicza

8.3. Założenie o sceptycznym, rozumnym i koherentnym audytorium

8.4. Założenie o rozumnym i koherentnym prawodawcy

Rozdział 9. Metoda refleksyjnej równowagi (Marek Smolak)

9.1. Wprowadzenie

9.2. Podstawowe założenia metody refleksyjnej równowagi

9.3. Przekonania moralne w metodzie refleksyjnej równowagi

9.4. Struktura i przebieg rozumowania opartego na metodzie refleksyjnej równowagi

9.5. Szeroka refleksyjna równowaga

9.6. Krytyka metody refleksyjnej równowagi

Rozdział 10. Zastosowanie metody refleksyjnej równowagi w uzasadnianiu sądowym

(Marek Smolak)

10.1. Wprowadzenie

10.2. Problem obiektywności uzasadniania decyzji sądowych

10.3. Ubój rytualny

10.4. Wliczenie do średniej ocen z obowiązkowych zajęć lekcyjnych ocen z religii lub etyki 204

10.5. Klauzula sumienia

10.6. Refleksyjna równowaga uzasadniania sądowego

CZĘŚĆ III

Rozdział 11. Właściwości dobrego sędziego (Teresa Chirkowska-Smolak)

11.1. Wprowadzenie

11.2. Kompetencje sędziowskie

11.3. Zdolności poznawcze sędziów

11.4. Hipoteza przyrostu produktywności

11.5. Potrzeba domknięcia poznawczego

11.6. Potrzeba domknięcia poznawczego u sędziów – badanie własne

Rozdział 12. Podejmowanie decyzji sędziowskich (Teresa Chirkowska-Smolak)

12.1. Wprowadzenie

12.2. Racjonalność decyzji sędziowskich

12.3. Jak myślą eksperci?

12.4. Heurystyki

12.5. Myślenie szybkie i wolne

12.6. Wyczerpywanie się zasobów poznawczych

12.7. Heurystyki a decyzje sędziowskie

12.8. W jaki sposób sędziowie ważą argumenty?

12.9. Podsumowanie

Rozdział 13. Bezstronność czy nieunikniona stronniczość?

(Teresa Chirkowska-Smolak)

13.1. Wprowadzenie

13.2. Stronniczość oceniania

13.3. Stereotypy i uprzedzenia a oceny sędziów

13.4. Ideologia i przekonania a bezstronność i niezawisłość sędziowska

13.5. Rola emocji w formułowaniu osądów

13.6. Rola intuicji w rozstrzygnięciach sędziowskich

13.7. Fundamenty moralne sędziów – badanie własne

Rozdział 14. Kompetencje moralne sędziów (Teresa Chirkowska-Smolak)

14.1. Wprowadzenie

14.2. Dylematy moralne

14.3. Decyzje sędziów w obliczu dylematów moralnych – badania własne

14.4. Kompetencje moralne sędziów – wyniki badań własnych

Orzecznictwo

Literatura

Summary (Public Reason – Judicial Justification – the Judges’s Mind)

The book Public Reason - Judicial Justifications - the Judge's Mind provides a new perspective on   legal arguments. This approach is underpinned by the conviction that in a situation of legal and moral pluralism, the argumentation should refer to public reason in the sense proposed by John Rawls and to his method of reflective balance. Furthermore, public reason can only be the basis for a new approach to legal argumentation if public authorities respect the rule of law. These two principles provide the framework for any discussion of arguments on public reason. Particular attention has been paid to the importance of the idea of public reason for the process of monitoring the constitutionality of the law and interpreting the constitution. It is argued that the unlawful motivations of the legislator marks the law it makes with the defect of unconstitutionality. The book also raises crucial questions about what characterises a good judge, how he or she makes decisions, how this process proceeds and the extent to which these decisions are 'rational'. From the perspective of cognitive psychology, it is shown on the basis of the results of the author's own research that decision-making by judges does not require them to have any particular moral competence. The book does not undermine confidence in judges and their decisions, it only points out the limitations of rational thinking and the mistakes they can make, just as the rest of us can.